Wereldwijd neemt antibioticaresistentie toe. De behandeling van infecties veroorzaakt door resistente bacteriën is moeilijk. Uit de NethMap (Consumption of antimicrobial agents and antimicrobial resistance among medically important bacteria in the Netherlands) gegevens van dit jaar en afgelopen jaren blijkt dat de percentages van sommige types resistentie in Nederland langzaam toenemen. De gevolgen van deze toename in Nederland zijn, in tegenstelling tot andere landen in Europa, nog beperkt. Maar de ontwikkeling van antibioticaresistentie vraagt aandacht en alertheid. In het jaarlijkse rapport NethMap/MARAN (Monitoring of antimicrobial resistance and antibiotic usage in animals in the Netherlands) 2019 presenteren verschillende organisaties samen de gegevens over het antibioticagebruik en -resistentie in Nederland, zowel voor mensen als voor dieren.
Darmbacterie
De resistentie bij bepaalde bacteriesoorten tegen sommige antibiotica neemt langzaam toe. Vooral bij Klebsiella pneumoniae, een regelmatig voorkomende darmbacterie, werken de laatste 5 jaar verschillende antibiotica vaker minder goed. Deze bacteriën kunnen infecties zoals een blaasontsteking veroorzaken, welke door de resistentie moeilijker te behandelen zijn. Dan is inzet van laatste redmiddel antibiotica noodzakelijk. Het vóórkomen van dit type resistentie wordt nauwlettend in de gaten gehouden.
Juist gebruik
Om resistentie te voorkomen is het belangrijk om antibiotica op de juiste manier te gebruiken en alleen als het nodig is. Huisartsen schreven in het afgelopen jaar even veel antibioticakuren voor als de jaren daarvoor. In ziekenhuizen lijkt het totale antibioticagebruik nog steeds licht toe te nemen. Een mogelijke oorzaak kan liggen in de complexe zorg.
Antibioticagebruik en resistentie bij dieren
Dierenartsen schreven in 2018 ongeveer evenveel antibiotica voor als in 2017. Vergeleken met 2009, het referentiejaar, is het gebruik met ruim 63 procent minder. Voor dieren zijn de afgelopen jaren bijna geen antibiotica gebruikt die belangrijk zijn om infecties bij de mens te behandelen. Een belangrijke conclusie uit het monitoringsprogramma is: stabilisering van antibioticagebruik in dieren is gelijk met stabilisering van resistentie bij bacteriën in de darmen van landbouwhuisdieren. Ook het percentage ESBL (Extended spectrum beta-lactamases)-producerende darmbacteriën is ongeveer gelijk gebleven in varkens en melkkoeien, maar verder gedaald bij vleeskuikens. Alleen bij vleeskalveren blijft het percentage stijgen. ESBL zijn enzymen die veelgebruikte antibiotica kunnen afbreken, zoals penicillines.
Onderzoeksrapport
De resultaten komen uit het onderzoeksrapport NethMap/MARAN 2019. NethMap is tot stand gekomen door een samenwerking tussen de SWAB (Stichting Werkgroep Antibioticabeleid) en het Centrum voor Infectieziektebestrijding van het RIVM. MARAN is een samenwerking van: Wageningen Bioveterinary Research, de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, het RIVM en Autoriteit Diergeneesmiddelen.